Chào các bạn!

 

Mình tên là Thư, mình đã quan tâm tới việc làm thư viện cộng đồng từ năm 2015. Tới nay, mình đã từng mở và quản lí Thư viện tại nhà văn hóa thôn, Thư viện tại quán cà phê, Thư viện tại khu chung cư, Thư viện tại khu phố mình sống, Thư viện tại nhà và kết hợp với Thư viện Quận, Thư viện tại các điểm dạy học. Mình cũng từng tham gia học hỏi từ các dự án như Sách Hóa Nông Thôn Việt Nam, Reading Việt Nam. Team chúng mình cũng tham gia kết nối với nhiều thư viện cộng đồng và tặng sách cho các thư viện cộng đồng trên cả nước.

Tạm mình rút ra được một vài kinh nghiệm mà mình nhận thấy để làm thư viện hiệu quả. Xin chia sẻ cùng bạn.

Đầu tiên, mình xin nhấn mạnh là quan điểm cá nhân mình thì việc đưa một cuốn sách phù hợp tới tay một đối tượng đọc phù hợp dù chỉ trong một thời gian ngắn cũng đã rất đáng quý. Ví như bạn tổ chức một buổi tuyên truyền sách cho nhóm học sinh lớp chẳng hạn. Tuy nhiên để tạo hiệu quả cao và tiết kiệm thì nhiều yếu tố tác động vào

1/ Nhiều sách chưa chắc đã là tốt hơn ít sách

2/ Mở cửa phục vụ hàng tuần chưa chắc đã tốt hơn mở cửa 1 ngày/tuần nhưng đều đặn và tạo thói quen

 

Và trước khi định thành lập một thư viện, bạn nên trả lời một vài câu hỏi sau:

1/ Bạn phục vụ đối tượng nào: trẻ em, người lớn, thanh niên, người lao động, công nhân…? việc trả lời câu hỏi này sẽ rất quan trọng khi bạn nhắm đúng đối tượng, bạn sẽ có bạn đọc, bạn cũng có thể định hướng đúng sách cần có để phục vụ => tránh lãng phí.

2/ Bạn định đặt tủ sách ở đâu (nhà, công viên, trường học, nhà văn hóa, phòng cộng đồng…). Điểm này có thuận lợi hay khó khăn gì đối với bạn đọc về việc tham gia hay đi lại? Diện tích không gian bao nhiêu? Với không gian đó bạn định phục vụ đọc tại chỗ hay cho mượn về (nếu cho mượn về hãy suy nghĩ tới hình thức quản lí sâu hơn).

3/ Bạn định phục vụ trong thời gian nào, mở cửa như thế nào? (1 buổi/tuần; 1 ngày/tuần…)

4/ Thủ thư là ai? Họ có đọc sách không? Họ có yêu sách không? họ làm nghề gì? họ có thể duy trì phòng đọc ra sao? có cộng tác viên tham gia hay không?

5/ Kinh phí: Kệ & Sách, người đồng hành – hỗ trợ

• Kệ: Bạn sẽ mua hay tận dụng sẵn. Nếu mua cần bao nhiêu, đặt góc nào cho phù hợp. Xin hay huy động từ đâu?
• Sách: Bạn sẽ mua mới hay huy động từ các nơi khác? Nếu xin – Bạn có nơi để kiên hệ tài trợ chưa? Nếu mua nguồn quỹ từ đâu, bao nhiêu, mua sách gì? Với sách bạn nên trả lời thêm một câu hỏi về nguồn bổ sung Sách sau khi tổ chức phục vụ đọc được một thời gian: nên có nguồn sách mới bổ sung một là bổ sung sách mới cho độc giả thường xuyên tới đọc cũng là tặng tri thức phục vụ cho tủ, đồng thời khi có nguồn bổ sung thì lửa của thủ thư cũng được giữ (quan điểm từ cá nhân mình).
• Kinh phí cần cho cộng tác viên (nếu có)

6/ Truyền thông: 

• Bạn có cách nào để độc giả biết tới thư viện? Bạn có kết hợp tuyên truyền với nguồn lực nào ở địa phương: đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh…hay không?
• Bạn có làm kênh truyền thông online để thu hút mọi người quan tâm hay không? Fage, web hay trang cá nhân của bạn.

7/ Khuyến đọc: Trả lời bạn đã nghĩ tới phương án khuyến đọc nào? Tùy theo đối tượng mà thường có cách khuyến đọc khác nhau nhưng chung quy lại thì thường có là

• Bổ sung chất lượng/ cần thiết thu hút: Đây cũng là một cách khuyến đọc và cũng rất có hiệu quả, khi độc giả cần, độc giả sẽ đọc.
• Với trẻ có thể tổ chức các buổi đọc sách cùng trẻ, giới thiệu sách: Trẻ chưa đọc nhiều, việc bạn có thể đọc cùng để có trao đổi với trẻ rất quan trọng và có thể giới thiệu tới trẻ gây sự tò mò cho trẻ. (Thư viện tại thôn Kim Xã Mỹ Thắng trước mình từng làm chỉ đơn giản tổ chức buổi  để các bạn đổi và làm stem thôi cũng có hiệu quả rất tích cực).
• Với người lớn có thể tổ chức nhóm cùng đọc – cùng review sách.
• Có phần thưởng hay không?
• Có tạo các cuộc thi hay không? thời gian dự kiến cho một buổi giao lưu?

8/ Tâm lí: Hãy chuẩn bị một tâm lí vững vàng

• Việc xây dựng hay mở một thư viện là một việc làm khó tỉ lệ ủng hộ thường ít hơn rất nhiều người không ủng hộ hoặc trung dung.
• Việc này nếu làm đúng đi đúng hướng mình nhận được kết quả sau rất nhiều thời gian cố gắng. Bạn nên chuản bị tâm lí để đủ kiên trì
• Nên trả lời thêm một câu hỏi: Tôi tin là tốt, xã hội đánh giá tốt, và chắc chắn nó tốt…tuy vậy tôi không có ai ủng hộ tài chính/sách vở…thì tôi vẫn tiếp tục làm hay không?

Kinh nghiệm cá nhân mình: Để tổ chức một thư viện cộng đồng hiệu quả có tính tiết kiệm mà dễ áp dụng mình hay chọn địa điểm sinh hoạt cộng đồng (nhà văn hóa, phòng cộng đồng, thư viện…). Ban đầu cần kệ và sách nhưng không cần quá nhiều khoảng 200 cuốn phù hợp tâm lí, lứa tuổi và đa dạng chủ đề. Bạn có thể mở cửa một ngày thậm chí 1 buổi/tuần một cách đều đặng. Hôm ấy, bạn có thể tạo một buổi đọc sách hoặc trao đổi nhỏ về cuốn sách đã đọc, trả và mượn sách (ghi sổ); có thể tổ chức cuộc thi như đố vui nhận quà theo quý chẳng hạn để giữ lửa độc giả. Song song với việc duy trì bạn nên có các hình thức khuyến đọc và bổ sung sách phù hợp.

Hình ảnh của mình cùng một số hoạt động:

Bạn có thể tham khảo thêm bài viết

1/ XÂY DỰNG THƯ VIỆN CỘNG ĐỒNG KHU CHUNG CƯ

2/ LÍ DO TỔ CHỨC BUỔI ĐỌC SÁCH CÙNG TRẺ