Huyền ảo và hiện thực trong kiệt tác “Nghệ nhân và Margarita” của Bulgakov
Mikhail Bulgakov là một trong những nhà văn tài năng và độc đáo nhất của văn học Nga thế kỷ 20. Ông nổi tiếng với…
Michael J. Sandel (sinh 1953) là giáo sư ngành triết học chính trị tại Đại học Harvard, nổi tiếng với môn Công lý vì thu hút số sinh viên kỷ lục, hơn 10.000 người học trong hai thập niên, 1.115 sinh viên chỉ riêng trong học kỳ hai năm 2007. Là thành viên trong ủy ban đạo đức sinh học của tổng thống Bush, Sandel cũng thường xuất hiện trên truyền thông về các vấn đề đạo đức, mà theo ông cũng chính là chính trị.
Báo chí về Michael Sandel
- Báo Tuổi Trẻ: https://tuoitre.vn/giao-su-harvard-noi-tieng-voi-nhung-bai-giang-ve-cong-ly-se-den-viet-nam-20200129141810932.htm
- Vietnamnet: https://vietnamnet.vn/gs-noi-tieng-michael-sandel-lan-dau-den-vn-dien-thuyet-612444.html
Liên hệ tác giả
Mục lục
Sách của Michael Sandel
- Phải trái, đúng sai
- The tyranny of merit
- What money can’t buy
- The case against perfection
- Liberalism and the limits of justice
- Public philosophy
Review “Phải trái, đúng sai”
“Khi đọc Phải, trái, đúng sai nhất định cậu cần có bút và sổ bên cạnh, à, nếu có nhiều thời gian đọc liền mạch thì càng tuyệt. Lần đầu tớ đọc được tầm mấy chục trang, ấn tượng là chẳng hiểu gì hết. Và dừng lại. Lần hai đọc tớ gạch trực tiếp vào sách (một việc tớ hạn chế làm, trừ giáo trình và đề cương). Về sau thấy gạch vào sách vẫn chưa đủ, thế là tớ lôi sổ để ghi. Bởi sao tớ lại nói cần sổ và bút? Cuốn này (với tớ) có rất nhiều thông tin mới, nếu không ghi lại, tớ biết mình sẽ không theo dõi được toàn bộ những lập luận mà tác giả xây dựng hay phân tích. Một điều tớ rất rất thích ở Phải, trái, đúng, sai: khi đọc liền mạch, cậu có thể nhận thấy sự phản biện cũng như móc nối, liên kết về thông tin mà tác giả đưa ra. Nhưng cũng chính từ những sự liên kết chặt chẽ đó, cậu đặt ra được những câu hỏi để hiểu sâu hơn và cũng khiến việc đọc trở lên thú vị hơn. Khi gấp cuốn sách này lại, tớ biết mình sẽ còn trở lại đọc nhiều lần nữa, về những gì được viết ở đây: về đạo đức, tự do hay phúc lợi, về thuyết vị lợi, về việc kết nối công lý với tự do hay trong phân phối cạnh tranh cùng nhiều những điều nữa. . Với tớ, Phải, trái, đúng, sai không dễ đọc nhưng lại rất khó dứt. Tớ ít khi nhắc tới việc cho sao trên insta, nhưng riêng với cuốn này là 5/5 luôn.”
Thúy – Fahasha
“Cảm tưởng như đang đọc giáo trình mấy môn biện luận triết học, phương pháp luận hồi học thạc sĩ mà may quá, chỉ đọc thôi ko phải làm test cuối môn =)) Tác giả là giáo sư đại học Harvard chuyên chủ đề triết học chính trị Mỹ nên cũng khó tránh đc cái sự hàn lâm. Sách tràn ngập các ví dụ hóc búa và gây tranh cãi lớn về đạo đức và tư tưởng, công bằng mà nói là đọc rất hấp dẫn và căng não. Cơ mà thường xuyên có cảm giác là đang gật gù đồng tình với 1 quan điểm này thì ngay lập tức sau đó, tác giả lại lôi ý kiến của 1 ông khác ra đập lại quan điểm kia, khiến mình chả hiểu mô tê gì, thế rốt cuộc là ntn. Tác giả hầu như ko thể hiện ý kiến cá nhân trừ trong 1 vài trang cuối cùng của cuốn sách, còn lại cứ như ông để mặc cho các triết gia kia sống dậy tranh luận ỏm tỏi về các vấn đề có thật của thời đại này. Nghe các bác cãi nhau 1 hồi tự thấy tốt nhất là chả nên tranh luận làm gì, vì ai cũng có cái lí của ng đấy :v Kết luận lại là sách khó đọc và khó hiểu, đọc xong cho em thi chắc rớt! Trích đoạn tư tưởng của Robert F. Kennedy: “Ng Mỹ đã trao mình cho ‘sự tích tụ đơn thuần vật chất’. Tổng sản phẩm quốc gia (GNP) của chúng ta bây h là hơn 800 tỷ đô la 1 năm. Nhưng GNP tính cả ô nhiễm ko khí và quảng cáo thuốc lá. GNP tính cả bom napalm, số lượng đầu đạn hạt nhân và xe thiết giáp mà cảnh sát dùng để chống bạo loạn trong các thành phố của chúng ta. GNP tính đến các chương trình truyền hình tôn vinh bạo lực để bán đồ chơi cho con trẻ. Tuy nhiên GNP ko tính đến sức khoẻ của con em chúng ta, chất lượng giáo dục hay niềm vui của chúng. GNP ko bao gồm vẻ đẹp của thơ ca hoặc sự vững bền của hôn nhân, trí tuệ trong các cuộc tranh cãi trc công luận hoặc tính liêm chính của các viên chức nhà nc. GNP cũng chẳng đo sự hài hước hay lòng nhiệt tình hay sự can đảm của chúng ta. Cũng ko phải sự khôn ngoan, khả năng học tập, lòng nhân ái và sự cống hiến cho tổ quốc của chúng ta. Tóm lại GNP bao gồm tất cả mọi thứ, ngoại trừ những thứ làm cho cuộc sống của chúng ta đáng giá.”
Khánh Vy – Fahasha
“Một cuốn sách không hề dễ đọc vì bàn về những vấn đề gây tranh cãi nhất hiện nay. Điều thú vị nhất tôi rút ra được từ cuốn này là CÁCH NGHĨ, CÁCH TRANH LUẬN về một vấn đề. Làm sao không ba phải, không trung lập, quan điểm mình dựa trên cơ sở nào, nguyên tắc, học thuyết nào để lập luận cho sắc bén!
Những tranh “cãi” xoay quanh những tình huống rất đời thường, và mình sẽ review lại những câu chuyện được đưa ra bàn luận trong sách. Hy vọng rằng khi dựa lại những câu chuyện này, ta gợi lại được những suy nghĩ, lập luận riêng của mình. Có những câu chuyện mình ghi lại dưới cách hành văn của mình, song vẫn giữ được cái ý cốt lõi của nó
(1) Sau trận mưa to ở SG, đường ngập lụt. Mấy ông sửa BU-GI cho xe máy hét giá 100k. Sửa không thì tùy! Vậy hành động của ông sửa xe đó là đúng hay sai?
(2) Huân chương chiến đấu anh dũng trao cho ai, giả sử chỉ một trong hai? Một chiến binh thương quên mình chiến đấu thương tật 60% cơ thể, còn một chiến binh bị ám ảnh bom đạn trên chiến trường không đêm nào ngủ thẳng giấc được?
(3) Trong khủng hoảng kinh tế 2008, gói cứu trợ 700 tỷ của chính phủ có nên được bơm vào các công ty, tập đoàn lớn? Đó là tiền thuế của dân, mà công ty làm ăn thất bại vậy mà lấy tiền dân cứu trợ những người đó? Nên hay không?
(4) Bạn đang là bác tài xe buýt mất phanh, nếu chạy thẳng đâm chết 5 người, nếu tấp vào lề tông vào 1 nhà dân giả sử sẽ làm chết 1 người, bạn sẽ làm gì?
(5) Ba binh lĩnh đang săn lùng Biladen trên một đỉnh núi của quân Biladen, thì gặp 2 anh chăn cừu cùng 1 đàn cừu đi ngang không có vũ trang? Vậy có nên bắn chết hay không? Nếu không bắn chết, có thể họ gián điệp lại cho quân Binladen sẽ truy sát lại?
(6) Có nên đồng ý hôn nhân đồng tính hay không?
(7) Có nên cộng điểm ưu tiên khi thi đại học?
(8) Người dân Mỹ thời nay có nên xin lỗi người dân Việt Nam không, vì thời chiến ông cha xưa của người Mỹ đã lầm lỗi với Việt Nam?
(9) Có được phép bán thận cứu người không?
(10) Có được phép nạo phá thai không?
(11) Có nên cấm hành nghề gái mại dâm?
(12) Có lên lấy tiền của người giàu chia bớt cho người nghèo?
(13) Trên một con tàu có 3 người + 1 đứa nhỏ học việc, vì không còn thức ăn, 3 người đó đã giết đứa nhỏ để sống sót vào bờ? Có vi phạm luật không?
(14) Đi Lính là bắt buộc hay tự nguyện? Nếu bắt buộc thì tôi có thể trả tiền cho ai đó đi lính thay được không?
(15) Mang thai hộ có được chấp nhận không?
(16) Trường đại học quyết định bán đấu giá 10% số lượng tuyển sinh cho ai trả nhiều nhất? Có được không?
(17) Giả sử anh bạn lẫn trốn về khủng bố truy nã toàn thế giới. Bạn biết anh bạn ở đâu, nhưng được phép không khai báo! Vậy bạn có khai báo không.
Qua cách lập luận đứng trên cả 2 phương diện: ủng hộ & chống đối những tình huống “éo le”, “khó xử” trên. Mình hiểu được thêm suy nghĩ của mình, học được cách lập luận của tác giả, và hiểu được trường phái suy nghĩ của mình thuộc nền tảng của triết gia nào.
Hiểu 70% là đã thấy nhiều thứ mới mẻ và hay ho rồi!”
Ngộ Ngộ – Goodreads
“Phải Trái Đúng Sai là một trong những cánh cổng cho tay ngang đi vào thế giới triết học.
Bạn nào muốn đọc thì nên vững tinh thần vì triết học không phải là tri thức chính xác như khoa học tự nhiên, thành ra ông này phát biểu thế lày thì có ông khác phủ định ngược lại. Lúc đó thì rất xoắn não, vì ai cũng có cái lý của họ >Mà sách được Prof. Michael J. Sandel viết logic lắm. Đi tìm lời giải cho vấn đề thực tế trong cuộc sống về an sinh, phân phối giàu nghèo, đạo đức. Giữa hiếu với trung nên nghe cái nào? Lấy tiền người giàu chia người nghèo có vi phạm sự tự do của con người?”
Bạn nào muốn đọc thì nên vững tinh thần vì triết học không phải là tri thức chính xác như khoa học tự nhiên, thành ra ông này phát biểu thế lày thì có ông khác phủ định ngược lại. Lúc đó thì rất xoắn não, vì ai cũng có cái lý của họ >Mà sách được Prof. Michael J. Sandel viết logic lắm. Đi tìm lời giải cho vấn đề thực tế trong cuộc sống về an sinh, phân phối giàu nghèo, đạo đức. Giữa hiếu với trung nên nghe cái nào? Lấy tiền người giàu chia người nghèo có vi phạm sự tự do của con người?”
Kiệt Huỳnh – Goodreads
Review “What Money Can’t Buy”
“Theo tôi, “What money cannot buy” có thể là một câu hỏi đơn thuần nhưng nó cũng có thể là một câu hỏi tu từ để khẳng định sức mạnh của tiền. Cá nhân tôi cảm nhận rằng ranh giới giữa những thứ mua được và những thứ không mua được bằng tiền đang ngày càng khó nhận ra. Có thể nói những thứ phi vật chất mua bán bằng tiền không còn đúng giá trị mà nó vốn có, ví dụ như tình yêu hay cảm xúc, nhưng cũng có thể nói những thứ này vẫn thoả mãn được một giá trị to lớn nào đó đối với những người mua nó, vấn đề chỉ còn là góc nhìn của con người mà thôi. Đọc quyển sách “What money cannot buy” này của Michael Sandel khiến chuẩn mực về giá trị và đạo đức của tôi thay đổi đáng kể. Với những vấn đề mà tôi tưởng chừng như đã rõ ràng là đúng hay sai, thì nay, khi mà nhiều khía cạnh khác được giáo sư Sandel gợi mở, lại trở nên khó phân định. Một mặt, tôi đã đơn giản vấn đề quá mức, mặt khác, tôi đã áp đặt quá cảm tính những chuẩn mực giá trị. Có thể nói Michael Sandel đã đưa triết học đến gần với cuộc sống thường ngày hơn bao giờ hết. Thử lấy ví dụ trong đại dịch CoVid-19, liệu rằng việc thử vắc-xin trên người thật có phải là một hành động phi nhân tính không? Và nếu chúng ta bỏ qua vấn đề đạo đức với lý do là vì mục tiêu chữa trị toàn cầu thì liệu bao nhiêu tiền sẽ đủ để trả cho một người liều mình thử thuốc như thế? Chuẩn mực đạo đức và giá trị luôn tồn tại trong tâm trí mỗi con người và chuẩn mực đó ngày càng thay đổi khiến chúng ta cần tập trung suy nghĩ hơn trước mỗi hành động.”
Amy – Fahasha
“Sandel lo lắng về sự thiếu giới hạn đạo đức của thị trường và cho rằng đã đến lúc phải tổ chức một cuộc tranh luận, với tư cách là một xã hội, điều đó sẽ cho phép chúng ta quyết định, một lần nữa là một xã hội, nơi ‘thị trường phục vụ lợi ích công cộng và nơi họ không ‘t thuộc về’. Điều này để giải quyết sự suy giảm nhanh chóng các giá trị đạo đức và tham nhũng tiếp theo khi có nền kinh tế thị trường biến thành ’trở thành một nền kinh tế thị trường. Sự phản đối. Kể từ khi, cầu nguyện nói, có giá trị đạo đức được xác định một cách dân chủ trong bất kỳ xã hội. Những gì ho. Các giá trị đạo đức có truyền thống, ở phương Tây, bắt nguồn từ Thiên Chúa và Nhà nước. Đó là một cách tiếp cận liên minh từ trên xuống. Rốt cuộc, chúng tôi không bỏ phiếu hay lập pháp về đạo đức. Nhưng vâng, có một sự đồng thuận chung rằng đạo đức trên tổng thể đã trở nên khá chán ăn muộn. Đối với tôi nó khá rõ ràng tại sao (sau này về điều này). Đối với Sandel, thị trường của nó đã làm điều đó.”
Quang Hiếu – Fahasha
“Làm những gì đúng không nên trở thành làm đúng vì đó là những gì thị trường quyết định. Quá nhiều người vẫn không thừa nhận rằng thị trường không phải lúc nào cũng làm mọi thứ tốt hơn, thực tế đôi khi chúng còn khiến mọi thứ tồi tệ hơn. Cán cân quyền lực vào thị trường không phải lúc nào cũng bằng nhau. Những động lực mà mọi người có thể có để cống hiến cho các lực lượng thị trường không phải là phổ quát. Đôi khi mọi người chấp nhận những gì có vẻ là tốt nhất mà thị trường có thể đưa ra hoặc tuyệt vọng, không phải vì đó là lựa chọn tốt nhất. Như vậy, thật sai lầm khi coi thị trường là những cơ hội đảm bảo và nhân từ. Thị trường có thể và làm khai thác sự mất cân bằng và bất bình đẳng. Lập luận của Sandel hấp dẫn nhất khi ông đưa ra trường hợp rằng kiểu suy nghĩ này có nguy cơ biến chúng ta thành một xã hội hai tầng, những kẻ thù so với những người không có. Nó đã xảy ra. Câu hỏi đặt ra cho Sandel là chúng ta sẵn sàng để nó đi bao xa?”
Trường – Fahasha
“Trong cuốn sách ngắn này, Michael Sandel viết về sự phát triển ngày càng tăng của đời sống xã hội.
Ông đặt ra câu hỏi liệu chúng ta có nên muốn một nền kinh tế thị trường của một xã hội thị trường hay không và chỉ ra cách các cơ chế thị trường tiếp quản những phần cuộc sống của chúng ta mà chắc chắn không nên để bán.
Cuốn sách bao gồm rất nhiều ví dụ được mô tả tốt và giải thích rõ ràng tại sao việc bỏ qua các khía cạnh đạo đức dường như là sai lầm.
Có rất nhiều bài đánh giá chi tiết có sẵn, do đó bài đánh giá này ngắn, bởi vì tôi chỉ có thể lặp lại những gì đã được viết (và có lẽ tốt hơn tôi có thể) bởi những người đánh giá khác.”
Ông đặt ra câu hỏi liệu chúng ta có nên muốn một nền kinh tế thị trường của một xã hội thị trường hay không và chỉ ra cách các cơ chế thị trường tiếp quản những phần cuộc sống của chúng ta mà chắc chắn không nên để bán.
Cuốn sách bao gồm rất nhiều ví dụ được mô tả tốt và giải thích rõ ràng tại sao việc bỏ qua các khía cạnh đạo đức dường như là sai lầm.
Có rất nhiều bài đánh giá chi tiết có sẵn, do đó bài đánh giá này ngắn, bởi vì tôi chỉ có thể lặp lại những gì đã được viết (và có lẽ tốt hơn tôi có thể) bởi những người đánh giá khác.”
Cynamon – Goodreads
“Đây là một cuốn sách dễ đọc về sự xâm lấn tiến bộ liên tục của các cơ chế thị trường tự do để đặt giá lên mọi thứ, vào các giá trị đạo đức và vào quyền gia trưởng chung của xã hội. Tác giả đang cho thấy những ví dụ về cách mà trong những thập kỷ qua trong thế giới tư bản toàn cầu, từng chút một, mọi thứ đều trở thành để mua hoặc bán: người mẹ thay thế, bộ phận cơ thể người và máu, chính trị gia, trẻ em, quyền gây ô nhiễm, danh dự, sự toàn vẹn, quyền lực và cả sự thao túng ý thức tập thể. Ngoài ra, tài sản thiêng liêng của cả một quốc gia như nước ngầm, tài nguyên khoáng sản, động thực vật, hệ thống chăm sóc sức khỏe và giáo dục quốc gia, quyền lập pháp, v.v. được bán dần dần và hợp pháp cho các nhà đầu tư tư nhân gây thiệt hại cho thế hệ tương lai.
Như tác giả chứng minh bằng những ví dụ cụ thể, đặt giá lên các giá trị công dân và đạo đức và để chúng đem bán, hủy hoại chúng vĩnh viễn không vì lợi ích của riêng ai. Ví dụ, việc mua quyền truy cập vào các trường cao đẳng Ivy League chỉ làm giảm uy tín và giá trị của bằng cấp được cấp và làm mất đi niềm tin của công chúng đối với thành tích học tập. Điều gì sẽ xảy ra với một xã hội không có bất kỳ đức tính công dân nào khi cô ấy cần tất cả chúng để tồn tại trước các cuộc tấn công từ bên trong hay bên ngoài?
Từ nội dung cuốn sách, không thể đoán trước được xu hướng này và tương lai của các xã hội tư bản trông thật ảm đạm, một kỷ nguyên đen tối kiểu mới. Tôi biết rằng 300 năm trước, có thể chấp nhận mua cấp bậc đại tá trong quân đội cho một cậu bé sáu tuổi, mua con người làm nô lệ, mua toàn bộ thuộc địa với tất cả cư dân, mua công sở bằng vàng, v.v. nhưng tôi nghĩ rằng chúng ta ở cấp độ toàn cầu đã bỏ qua điều này, chứ không phải chúng ta đã quay lại nó một cách biện chứng ở cấp độ cao hơn. Đối với tôi cuốn sách này đang cho thấy một khía cạnh khác của chủ nghĩa tư bản không được kiểm soát, một khía cạnh tự nó là nguyên nhân đủ cho sự phá sản trong tương lai của nó.
Tôi giới thiệu cuốn sách vì trước hết nó là một cuốn sách dễ đọc và thứ hai vì nó khiến người đọc nhận thức rõ hơn về sự xấu xí của xu hướng hiện nay trong xã hội của chúng ta. Luôn luôn tốt khi biết thế giới bạn đang sống.”
Như tác giả chứng minh bằng những ví dụ cụ thể, đặt giá lên các giá trị công dân và đạo đức và để chúng đem bán, hủy hoại chúng vĩnh viễn không vì lợi ích của riêng ai. Ví dụ, việc mua quyền truy cập vào các trường cao đẳng Ivy League chỉ làm giảm uy tín và giá trị của bằng cấp được cấp và làm mất đi niềm tin của công chúng đối với thành tích học tập. Điều gì sẽ xảy ra với một xã hội không có bất kỳ đức tính công dân nào khi cô ấy cần tất cả chúng để tồn tại trước các cuộc tấn công từ bên trong hay bên ngoài?
Từ nội dung cuốn sách, không thể đoán trước được xu hướng này và tương lai của các xã hội tư bản trông thật ảm đạm, một kỷ nguyên đen tối kiểu mới. Tôi biết rằng 300 năm trước, có thể chấp nhận mua cấp bậc đại tá trong quân đội cho một cậu bé sáu tuổi, mua con người làm nô lệ, mua toàn bộ thuộc địa với tất cả cư dân, mua công sở bằng vàng, v.v. nhưng tôi nghĩ rằng chúng ta ở cấp độ toàn cầu đã bỏ qua điều này, chứ không phải chúng ta đã quay lại nó một cách biện chứng ở cấp độ cao hơn. Đối với tôi cuốn sách này đang cho thấy một khía cạnh khác của chủ nghĩa tư bản không được kiểm soát, một khía cạnh tự nó là nguyên nhân đủ cho sự phá sản trong tương lai của nó.
Tôi giới thiệu cuốn sách vì trước hết nó là một cuốn sách dễ đọc và thứ hai vì nó khiến người đọc nhận thức rõ hơn về sự xấu xí của xu hướng hiện nay trong xã hội của chúng ta. Luôn luôn tốt khi biết thế giới bạn đang sống.”
Haplea – Goodreads
Diệu Huyền
Review bộ sách DẾ CHESTER VÀ CÁC BẠN
“Thật dễ dàng để yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình quả là rất khó khăn”…
Review David và cây vĩ cầm biết nói
Nếu bạn đang tìm một cuốn sách đẹp tới tột cùng, một vẻ đẹp hồn hậu, trong veo và thanh khiết nhất. Chắc chắn David…