Chiến tranh đã lùi xa, nhưng những khía cạnh của cuộc chiến đấu ác liệt vẫn luôn được khai thác bằng những đề tài khác biệt. Dưới đây là một số tác phẩm viết về chiến tranh Việt Nam với những góc nhìn từ những con người có đời sống chiến đấu hoàn toàn khác biệt. Chính vì lẽ đó, những tác phẩm ấy sẽ mang đến cho bạn những cảm xúc và suy nghĩ khác nhau, mỗi tác phẩm kể về một mảnh đời với những hi sinh, dằn vặt và đau đớn. Đó là những màu sắc riêng biệt để mang đến cho bạn một cái nhìn đa diện hơn về cuộc chiến tranh trường kỳ của đất nước.

1. Biệt Động Sài Gòn – Những Trận Đánh Huyền Thoại (Kim Thư)

Trong công cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược và bè lũ tay sai, có một lực lượng đã dũng cảm, mưu trí và vô cùng gan dạ, nghĩ ra những cách đánh bất ngờ, khiến địch không thể trở tay kịp. Lực lượng ấy đã để lại một dấu ấn không thể xóa nhòa, tạo ra sự đồng vọng khâm phục, hân hoan vô cùng to lớn trong lòng quần chúng nhân dân và là nỗi kinh hoàng của kẻ thù xâm lược.

Đó chính là lực lượng Biệt động Sài Gòn – Gia Định. Những trận đánh của họ đã trở thành huyền thoại, là mốc son chói lọi trong lịch sử kháng chiến chống quân xâm lược của nhân dân ta.

Như một hành động tri ân với những người anh hùng Biệt động Sài Gòn, cuốn sách Biệt Động Sài Gòn – Những Trận Đánh Huyền Thoại được biên soạn để thế hệ sau biết và hiểu một cách sâu sắc những chiến công vĩ đại của những thế hệ đi trước.

Sách tái hiện từng trận đánh của lực lượng Biệt động Sài Gòn, bên cạnh đó còn khắc họa cuộc đời, cuộc sống của những chiến sĩ Biệt động Sài Gòn trong chiến tranh và hòa bình.

Đây là tài liệu tham khảo hữu ích dành cho mọi người mọi nhà. Khi tiếp cận cuốn sách này, chúng ta không chỉ hiểu thêm về lịch sử nước nhà với những con người bình dị mà vĩ đại, mà còn có thể học hỏi nhiều điều từ những nhân cách lớn lao của những chiến sĩ anh hùng. Từ đó, tự rèn luyện mình, thêm yêu và bảo vệ, kiến thiết đất nước ngày càng giàu đẹp.

“Cách viết cụ thể, mọi diễn biến như đang hiện rõ trước mắt. Khi tôi chuẩn mua, có người hỏi tôi còn có phim xem mà. Tôi nghĩ là phim phần nhiều vẫn là hư cấu. Mặc dù cũng từng nghe sự thật và phim ảnh, sự thật luôn nhàm chán. Nhưng chắc chắn lịch sử Việt Nam so với phim ảnh, chắc chắn phim ảnh không thể bằng. Những người chiến sỹ rất đỗi kiên cường, mạnh mẽ, xông pha vào nguy hiểm, nhưng vẫn biết cách bảo vệ bản thân. Đặc biệt là các nữ chiến sĩ, tôi thật cảm phục những người phụ nữ tham gia chiến đấu, ở họ như những bông hoa thiêu đốt trong lửa, rực rỡ, diễm lệ!” (Đỗ Thúy An – Tiki, 2016)

“Chỉ đơn giản là thích đọc và tìm mua nhưng khi được cầm trên tay cuốn sách tôi vẫn thấy vui nhiều lắm, chỉ còn 1 sp và tôi đã mua được. Bên cạnh những tản văn nhẹ nhàng thường đọc, tôi muốn cho mình khám phá nhiều hơn, tìm hiểu nhiều hơn và cũng có lẽ là để kiểm nghiệm mấy dòng giới thiệu về cuốn sách của Tiki “khi tiếp cận cuốn sách này, chúng ta không chỉ hiểu thêm về lịch sử nước nhà với những con người bình dị mà vĩ đại, mà còn có thể học hỏi nhiều điều từ những nhân cách lớn lao của những chiến sĩ anh hùng, để rèn luyện mình, thêm yêu và bảo vệ, kiến thiết đất nước ngày càng giàu đẹp, xứng đáng với những thế hệ cha, anh đi trước, những thế hệ đã hy sinh cả tuổi thanh xuân của mình cho hòa bình độc lập của đất nước, cho hạnh phúc của nhân dân.” (Đặng Hạnh – Tiki, 2015)

Xem thông tin chi tiết sách trên Tiki

Xem thông tin chi tiết sách trên Shopee.

2. Chân Trần Chí Thép (James G.Zumwalt)

Từ những cuộc gặp gỡ với người dân cũng như các quân nhân Việt Nam sau chiến tranh, cựu trung tá thủy quân lục chiến James G. Zumwalt viết cuốn ‘Bare Feet, Iron Will’. Ngày 21/4, ông đến Việt Nam ra mắt bản dịch tiếng Việt tác phẩm này.

Cuốn sách Bare Feet, Iron Will do NXB Fortis ấn hành tại Mỹ tháng 4/2010. Cuốn sách ngay lập tức được nhiều bạn đọc Mỹ đón nhận. Trên mạng bán sách trực tuyến Amazon, có độc giả để lại nhận xét về cuốn sách như sau: “Các nhà lãnh đạo trên thế giới, những người có thẩm quyền phát động chiến tranh, cần đọc cuốn sách của Zumwalt. Thông điệp ở đây là, chính quyết tâm của nhân dân và “quy mô” trái tim của họ, chứ không phải sức mạnh quân đội và quy mô của kho vũ khí, quyết định chiến thắng”.

Bản dịch tiếng Việt tác phẩm này có tên Chân trần, chí thép do First News và NXB Tổng hợp TP HCM vừa xuất bản. Cuốn sách dày gần 400 trang, tập hợp thông tin từ gần 200 cuộc phỏng vấn do James G. Zumwalt thực hiện với các “cựu chiến binh Bắc Việt và Việt Cộng cũng như dân thường Việt Nam”, theo cách nói của ông. Đan xen giữa những câu chuyện kể là các đánh giá, nhận xét táo bạo của tác giả, một người lính Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam.

Bên cạnh các trang viết của tác giả Zumwalt, bản tiếng Việt còn có lời giới thiệu cùng các bài nhận xét, phân tích của Thượng tướng Phan Trung Kiên – Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Trung tướng Lê Thành Tâm, PGS – TS Hà Minh Hồ

“Cuốn sách hay và đầy ý nghĩa. nên mua và rất đáng đọc.” (Thu Hiền – Tiki, 2022)

“Cuốn sách là một góc nhìn mới của người lính Mỹ – từng đứng bên kia chiến tuyến và có quan điểm đối lập về cuộc chiến chống Đế quốc Mỹ của dân tộc Việt Nam. Đáng nói hơn, cả gia đình ông đều theo binh nghiệp, cha ông là Đô đốc hải quân của Mỹ tại Việt Nam, người trực tiếp ra lệnh rải chất độc màu da cam lên những cánh rừng và sông ngòi nước ta, gây ra thảm họa cho cả thiên nhiên và con người của hai nước…” (Tuyet Lan – Goodreads, 2021)

“Trên lý thuyết, khi viết sách lịch sử, các tác giả phải mang một góc nhìn và tư tưởng trung lập, không bênh phe ta cũng chẳng chèn phe “địch”. Đó là về lý thuyết. Thực tế cho thấy việc làm “Thuỵ Sĩ” và giữ thái độ trung lập, không cảm tính là việc rất khó khăn và hầu hết sách viết về chiến tranh Việt Nam đều mang nặng tư tưởng hệ của người viết, dù họ ở phe nào. May mắn thay, Chân trần chí thép không phải là một quyển sách như thế; chí ít là không hoàn toàn 100%…” (lkhm – Goodreads, 2022)

Xem thông tin chi tiết sách trên Tiki

Xem thông tin chi tiết sách trên Shopee.

3. Cuộc Đối Đầu Không Cân Sức (Phan Nhu)

Tập bút ký của Trung tướng Phan Thu kể về cuộc đối đầu không cân sức của Phòng không – Không quân Quân đội Nhân dân Việt Nam chống lại chiến tranh phá hoại miền Bắc của Đế quốc Mỹ. Bằng sự thông minh và tinh thần vượt khó, quân đội ta đã giành được chiến thắng kỳ diệu, làm nên trận Điện Biên Phủ trên không vang lừng, buộc Mỹ phải quay lại bàn đàm phán ở Paris, góp phần thống nhất đất nước.

Sách giải thích các vấn đề kỹ thuật của việc chống B-52, đi đến làm rõ “vì sao ta thắng?”; ngoài ra, sách cũng kể những câu chuyện bên lề cuộc chiến hết sức cảm động. Mang đậm hơi thở lịch sử của một thời đại oai hùng, với văn phong ngắn gọn, chính xác mà không thiếu những trang viết thấm đẫm tình cảm, Cuộc đối đầu không cân sức là bản tụng ca sức mạnh và ý chí chiến đấu của một dân tộc hàng nghìn năm lịch sử, không chịu khuất phục trước kẻ thù bạo tàn.

“Sách tập trung vào các đơn vị tên lửa phòng không và không quân trong quá trình bảo vệ bầu trời Hà Nội suốt 12 ngày đêm. Sách dùng khá nhiều từ chuyên ngành (mà không giải thích) nên một số chỗ sẽ hơi khó hiểu. 1 số trang thiết bị đối với người đọc không rành chuyên môn sẽ rất khó tưởng tượng. Sách tập trung chủ yếu miêu tả mặt trận Hà Nội, thống kê hoàn cảnh của từng chiếc máy bay B52 bị bắn rơi và cách bắn rơi. Sách cũng có nhiều hình ảnh minh họa và miêu tả đi kèm.” 

(Đặng Nam – Tiki, 2016)

“Nói về chiến tranh Việt Nam thì đã có không biết bao nhiêu cuốn sách đáng giá, tuy nhiên ở quyển sách này là một câu chuyện kể về sự đối đầu giữa một lực lượng nghèo nàn, lạc hậu, thô sơ, chống lại những ông trùm lớn về kỹ thuật! Sách được viết bởi người trong cuộc, tuy hồi ức không nhớ chính xác từng chi tiết, nhưng tổng thể là chấp nhận được. Sách có nhiều chi tiết liên quan đến kỹ thuật ra đa, gây nhiễu… có thể sẽ gây khó khăn cho người đọc nếu thiếu những kiến thức cơ bản về khối ngành kỹ thuật, tuy nhiên nếu chịu khó google thì mình nghĩ vẫn sẽ đọc một cách ngon lành. Sách cung cấp những tư liệu chân thực, đáng giá về cuộc kháng chiến chống Mỹ, và đặc biệt là những sự thật thú vị về “Điện Biên Phủ trên không.” (Hoàng Thạch Công – Tiki, 2015)

Xem thông tin chi tiết sách trên Tiki.

Xem thông tin chi tiết sách trên Shopee.

4. Nắng đồng bằng (Chu Lai)

Lẫn giữa cái sánh vàng yên ả của nắng đồng bằng là khói lửa chiến tranh; lẫn giữa làng quê thôn xóm là lô cốt đồn bốt kẻ thù; lẫn giữa những người dân đi cày đi chợ là quân địch đi lại nghênh

Một đơn vị lính đặc công nhận nhiệm vụ xuống vùng ven sông Sài Gòn để trinh sát, nghiên cứu địa bàn. Ở vùng cài răng lược này, nơi ẩn nấp mong manh, cơ sở vật chất thiếu thốn, lòng người thì khó dò, mỗi ngày những người lính giải phóng quân đều phải đối mặt với thám báo, phản bội, chiêu hồi… Nhưng họ đã tìm ra cách đánh riêng, vượt rào, đột ấp, kết nối với cơ sở cách mạng và bà con trong thôn xóm. Giữa không khí nghẹt thở của một cuộc chiến, đồng bằng gợi lên trong họ những ký ức đã lâu rồi họ không thấy được. Đó là xóm làng, là những bà má, em thơ, là những căn bếp bảng lảng khói lam chiều và những tiếng xe bò lăn lộc cộc…

Sống trong sự đùm bọc ấy, những người lính đặc công đã vượt qua nghịch cảnh, bất chấp hy sinh để tạo thành một mũi khoan thép, khoan thẳng vào lô cốt của kẻ thù, mở đường cho những binh đoàn chủ lực tiến xuống giải phóng miền Nam.

Đại tá, nhà văn Chu Lai là một trong những nhà văn quân đội có tên tuổi trong nền văn học sau năm 1975. Vì đã từng một thời khoác áo lính cho nên ông rất thành công với đề tài chiến tranh. Các tác phẩm của ông đề cập đến nhiều vấn đề, thể hiện cuộc sống của con người, nhưng trọng tâm nhất vẫn là người lính ở cả hai giai đoạn trong và sau chiến tranh.

“Một tác phẩm của tôi, tang tóc, nhưng sống động và có gì đó khá chân thực, được truyền tải qua giọng nói dân dã của nhà văn Chu Lai. Nó đưa ra một góc nhìn đa chiều về những người lính trong cuộc chiến, về những người có tâm, tình cảm, về cả những lúc thành công cũng như lúc bị thất bại, coi thường, khinh miệt. Tuy nhiên, tôi vẫn cảm thấy tác động còn thiếu cái gì đó để tạo nên chiều sâu, hay cốt truyện có phần dễ đoán (đối với người đọc đồng thời), nên thực sự ấn tượng về tác phẩm không phải là quá sâu sắc.” (Thanh Hans – Goodreads, 2020)

“Chiến tranh k phải là một chủ đề ưa thích của tôi bởi vì thế để đánh giá cuốn sách này một cách chính xác và cụ thể là bất khả thi với tôi. Tôi tự nhiên nghĩ mình vẫn nêu ra một vài nhận xét về cuốn sách này. Sách có thức phù hợp; Angle text from it, bình thường. Nội dung k quá ấn tượng nhưng để ta hiểu thêm về chiến tranh, về tiền cảnh thời gian, về cuộc sống thời gian của những người lính thời chiến, và cả nội tâm của những người tài hoa, dũng cảm.” (Jane – Goodreads, 2022)

Xem thông tin chi tiết sách trên Tiki

Xem thông tin chi tiết sách trên Shopee.

5. Nỗi buồn chiến tranh (Bảo Ninh)

Tác phẩm là dòng hồi ức của người lính về chiến tranh và thời tuổi trẻ đã trải qua trong bom đạn. Đó là lòng tiếc thương vô hạn đối với những người cùng thế hệ với mình đã nằm xuống, là ám ảnh về thân phận con người trong thời buổi loạn ly, và thông qua thân phận là sự tái hiện đầy xót xa  về quá khứ, những suy tư nghiền ngẫm về con đường dấn thân của cả một thế hệ sinh ra trong chiến tranh. Bao trùm lên tất cả, là nỗi buồn sâu xa gắn với từng mảnh đời riêng. Tác phẩm đã bước ra khỏi lối mòn về lòng tự hào dân tộc cùng những chiến công và vinh quang tập thể để nêu lên thông điệp về sự ghê tởm, về tính chất hủy diệt của chiến tranh đối với con người.

“Nỗi buồn chiến tranh” một thời gian đã trở thành đề tài tranh luận gay gắt và có một số phận long đong cho đến khi được trao cho vị trí xứng đáng trong văn đàn. Qua lời kể của nhân vật Kiên, với kết cấu truyện lồng truyện, Bảo Ninh đã đưa ta bước vào chiến tranh rồi lại lôi ta đến với hiện thực bằng những ảo ảnh, những giấc mơ, những phút cuồng dại trong men rượu.

Vào thời điểm ra đời cuối thập niên 1980, “Nỗi buồn chiến tranh” có thể  được xem là tác phẩm văn học Việt Nam hiện đại đầu tiên viết về chiến tranh có cái nhìn khác với quan niệm truyền thống, khẳng định mạnh mẽ vai trò cá nhân trong xã hội, quyền sống, hạnh phúc và đau khổ của con người với tư cách một cá thể độc lập. Tiểu thuyết nhận được giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1991.

“Tác phẩm đã nói lên mặt khuất và bi thảm của chiến tranh mà nhiều tác giả không dám nói. Đau đớn và ngậm ngùi cho nhiều số phận. Nó cứ ám ảnh người đọc và ta lại càng yêu quý hoà bình, căm ghét chiến tranh. Một cuốn sách rất hay và đáng có cho những độc giả muốn biết rõ hơn về chiến tranh.” (Nguyễn Thị Tỉnh – Tiki, 2021)

“Quyển sách mà mình nghĩ ai là người Việt cũng nên đọc.”

 (Phan Huỳnh Ngọc Trúc – Tiki, 2022)

“Chiến tranh không có đúng – sai mà bản chất là sai. Nó huỷ hoại cả một đời người, ám ảnh tâm lý cả khi là kẻ khải hoàn chiến thắng. Giống như dịch bệnh, cái mất mát nhất chính là tổn thương tinh thần mãi mãi.” (Lien Ng – Tiki, 2021)

Xem thông tin chi tiết sách trên Tiki

Xem thông tin chi tiết sách trên Shopee.

Kiều Oanh